Auto-immuunziekten

Witte bloedcellen zijn nodig om ziekmakende indringers te doden. Zonder deze afweer kan je niet leven.

Bij een auto-immuunziekte richt de afweer zich echter tegen het eigen lichaam. Een ziekte waarbij het afweerapparaat zich teveel richt tegen

het eigen lichaam, noemen we ook wel een immuungemedieerde aandoening.

Vaak moet de afweer bij deze patiënten worden geremd.

Oorzaak auto-immuunziekten

Sommige auto-immuunziekten komen vaker voor bij bepaalde rassen. In die gevallen is de ziekte dus waarschijnlijk erfelijk.

Een immuungemedieerde aandoening kan ook het gevolg zijn van een ontsteking of tumor elders in het lichaam. Parasieten zijn bij deze aandoeningen beruchte vijanden.

Maar ook zonder erfelijke ziekte, ontsteking, tumor  of parasiet kan een hond een auto-immuunziekte krijgen. Het kan ieder dier overkomen, ook zonder speciale reden.
​

Behandeling auto-immuunziekten

• Auto-immuunziekten worden vaak behandeld met medicijnen die de afweer remmen. Het bekendste medicijn is prednison, maar ook cycylosporinen (Atopica®, Optimmune®) en cytostatica  (Imuran®, Leukeran®, Endoxan®) kunnen worden ingezet.  De dosering van deze medicatie verschilt per patiënt, want we moeten zowel de ziekte als de bijwerkingen van de medicijnen onder controle krijgen en houden.
• Als er een oorzaak wordt gevonden van de ontsporing van het immuunsysteem, dient deze te worden behandeld.
• In sommige gevallen is de schade aan het orgaan niet meer te herstellen. Een behandeling met weerstandverlagende medicijnen heeft dan geen voordelen meer. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een beschadigde schildklier, bijnier of traanklier. Deze dieren worden, in dit voorbeeld, behandeld met hormonen of oogdruppels.

  Auto-immuunziekte van het bloed

• auto-immuun hemolytische anemie (AIHA): een levensbedreigende vaak snel verergerende bloedarmoede. De ziekte komt veel voor. Honden krijgen naar medicijnen vaak een bloedtransfusie. Van de 70% van de honden met deze aandoening die de eerste twee weken overleeft, is meer dan 90% na een jaar nog in leven. Bloedarmoede kan ook vele andere oorzaken hebben.
• Auto-immuun thrombocytopenie (AITP): door een afweerreactie tegen bloedplaatjes, gaat de hond overal bloeden. Een bloedtransfusie is nodig als de hond een levensbedreigende bloedarmoede dreigt te ontwikkelen. Bloedplaatjes kunnen in de diergeneeskunde niet als transfusie worden gegeven. Als de hond ooit in de warmere landen van Europa geweest is, is het raadzaam om snel op buitenlandse parasieten te testen
• SLE: Systemische lupus erythematosus. Bij deze auto-immuunziekte heeft het dier antlichamen tegen verschillende organen.

Auto-immuunziekte van de maag, darmen en lever

• Chronische maagdarmontstekingen. Deze ziekten komen veel voor bij de hond en kat. Bloed- en ontlastingsonderzoek, speciale diëten en een endoscopie zijn nodig om de juiste diagnose te stellen. Vaak is een levenslange behandeling nodig. Prednison wordt vaak gebruikt, maar andere behandelingen (met minder bijwerkingen) zijn ook nogal eens succesvol.
• Leverontsteking. Een chronische leverontsteking kan worden veroorzaakt door een overactieve afweerreactie en door koperstapeling. Een leverbiopt is nodig om de juiste behandeling in te stellen. Daarmee moeten we ook het succes van de behandeling in de gaten houden. Een leverontsteking kan leiden tot levercirrose. Een dier met levercirrose kan geen levertransplantatie krijgen, zoals dat bij mensen wel kan.

Auto-immuunziekte van de longen

• Chronische bronchitis. Deze aandoening komt regelmatig voor. Hond en kat hebben een droge harde hoest. In de loop van maanden zullen de luchtwegen steeds meer slijm produceren en zal het dier steeds benauwder worden. Omdat de schade door deze ontsteking blijvend is, is het belangrijk om vroegtijdig met een effectieve behandeling te starten. Inhalatiemedicatie geeft vaak minder bijwerkingen dan medicatie in pilvorm.
• Eosinofiele bronchopneumonie. Een ernstige niet-infectieuze longontsteking. De diagnose wordt met bronchoscopie gesteld.

Auto-immuunziekte van de gewrichten, spieren, zenuwen en hersenen

• Immuun-gemedieerde polyarthritis. De dieren hebben pijnlijk gezwollen gewrichten en koorts. De diagnose wordt gesteld door het aanprikken van meerdere ontstoken gewrichten en de gewrichtsvloeistof onder de microscoop te bekijken. Als de hond ooit in een van de warmere landen van Europa geweest is, is het raadzaam om snel op buitenlandse parasieten te testen.
• Hersenvliesontsteking (meningitis) of nekkramp wordt met name gevonden bij jonge honden. We zien de aandoening vaak bij Berner Sennenhonden, Beagles, Boxers, Nova Scotia Duck Tolling Retriever en Duitse Korthaar Pointers. De honden hebben veel pijn, maar de klachten verdwijnen snel met prednison. Veel honden krijgen meerdere keren meningitisklachten, maar bij de meesten verdwijnen de problemen na de puberteit.
• Myasthenia gravis. Honden met deze aandoening kunnen bij een korte wandeling al snel niet meer lopen. In eerste instantie gaan ze stram lopen. Daarna zakken ze door hun achterpoten en kunnen ze niet verder lopen. Na een korte rust kunnen de honden weer een paar meter lopen. Prednison heeft bij Myasthenia gravis vaak meer nadelen dan voordelen. De ziekte wordt behandeld met Mestinon, maar blijft lastig te behandelen.
• Myositis. Een ontsteking van de kauwspieren heeft vaak een immunologische achtergrond. In eerste instantie zijn de kauwspieren aan beide kanten verdikt en pijnlijk. Een behandeling kan het dier snel helpen. In een later stadium verdwijnen de kauwspieren en krijgt de kop een andere vorm (de hond heeft een punthoofd). De spieren komen niet altijd meer terug.

Auto-immuunziekte van de nieren

• Glomerulonefritis: bij deze ontsteking van de nieren zien we veel eiwit in de urine. Een onbehandelde ontsteking zal leiden tot nierfalen. Of en welke ontstekingsremmende medicijnen zinvol zijn, is met een nierbiopt vastmyloidose van de nieren. Mogelijk is er een relatie met “Sharpei fever”.

Auto-immuunziekte van de ogen

• KCS oftewel keratoconjunctivitis sicca (droge ogen): Deze ziekte wordt veroorzaakt door een ontsteking in de traanklieren. De dieren hebben pijnlijke, droge, ontstoken ogen en moeten vele keren per dag oogdruppels en zalven  krijgen.
• Ontstekingen in het oog (uveitis): een ontstoken oog verandert van kleur. In het oog kan pus zichtbaar zijn. De pupil is klein. De aandoening is erg pijnlijk en kan leiden tot blindheid. Als het dier ooit in een van de warmere landen van Europa geweest is, is het raadzaam om snel op buitenlandse parasieten te testen
• Ontstekingen aan de andere delen van het oog kunnen ook veroorzaakt worden door een overactieve afweer. Omdat prednison oogdruppels andere oogziekten kunnen verergeren, moeten we wel zeker weten om welke oogziekte het gaat, voordat we met oogdruppels beginnen.

Auto-immuunziekte van huid

• Pemphigus foliaceus
• DLE = Discoide Lupus erythematosus
• SLO = Systemische Lupoide Onychodystrofie
• Vasculitis

Auto-immuunziekte van organen die hormonen maken

Beschadiging van hormoonproducerende organen wordt vaak veroorzaakt door een auto-immuun ziekte. Als de ziekte wordt ontdekt, is het orgaan al dusdanig beschadigd dat herstel niet meer mogelijk is. Het onderdrukken van de afweer hoeft in zo’n geval dan ook niet meer. Het orgaan dat het hormoon moet maken, werkt al niet meer. Gelukkig kunnen we zelf ook die hormonen toedienen.