Syfilis

Konijnensyfilis is een besmettelijke ziekte bij konijnen. Het wordt veroorzaakt door een bacterie; de spirocheet Treponema cuniculi. Een spirocheet is een dunne spiraalvormige of kurketrekkervormige gram negatieve bacterie. De Treponema cuniculi komt alleen bij konijnen voor, het is geen zoönose en is dus niet besmettelijk voor mensen of andere dieren. Bij de mens veroorzaakt een verwante stam syfilis bij de mens; Treponema palladium.

Symptomen ….
De ziekte begint met roodheid en zwelling van het slijmvlies bij de geslachtsorganen en de anus. In een later stadium ontstaan blaasjes, wonden en korsten in en rondom dit gebied.

Doordat het konijn zich wast en de blinde darm keutels op eet uit de anus kan het zich zelf besmetten en verspreidt de ontsteking zich naar de mond en de neus. Doordat een konijn zich wast met de voorpoten worden ook de oogleden en soms zelfs de voorpoten geïnfecteerd.

In optima forma is er een ontsteking aan: de geslachtsdelen, de mond, de ogen en de neus

We zien echter vaak dat er alleen een ontsteking met korsten aan de mond aanwezig is.

Let op : Een huidontsteking aan de kin is niet altijd syfilis maar ook kan dit door krentenbaard – een bacterie staphylococcus aureus worden veroorzaakt. Ook kan het zijn dat alleen de ogen ontstoken zijn.

Hoe raakt een konijn besmet?
Konijnen syfilis is een geslachtsziekte en door sexueel contact kan de ziekte worden overgedragen. Ook kan een jong konijn bij de geboorte geïnfecteerd raken als ze worden geboren. Een besmetting wordt minder snel overgebracht door direct contact als de neus en lippen zijn ontstoken. Is Syfilis nu echt zo super besmettelijk: we zien vaak bij een konijnen koppel dat het ene konijn wel een besmetting heeft, maar het andere konijn niet. Dit kan veroorzaakt worden doordat er vaak dragers voorkomen. Deze zijn zelf niet ziek zijn maar kunnen wel de hokgenoten besmetten.

De infectie zit in het slijmvlies en het beperkt zich tot het dier zelf. In de omgeving kan de bacterie niet overleven. Het ontsmetten van het hok is dan ook niet per definitie nodig.

Hoe snel ontstaan de ziekteverschijnselen?
Konijnen syfilis is een zeer besmettelijke ziekte. Normaal is de incubatie tijd (= de tijd tussen besmetting en het ontstaan van de ziekte verschijnselen 3 tot 6 weken en antilichamen kunnen na 8 tot 12 weken ontstaan).

Niet elk besmet konijn zal echter na een paar weken ziekteverschijnselen vertonen. Er zijn vele konijnen die besmet raken maar asymptomatisch blijven. Pas bij stress of ziekte kan de Konijnen syfilis te voorschijn komen en ontstaan er ziekteverschijnselen. Soms treedt dit pas maanden tot jaren na de eerste besmetting. Relatief komt de ziekte vaker voor bij jonge konijnen. We zien bij ons konijnen met syfilis zonder dat ze sexueel contact hebben gehad of zelfs maar een ander konijn in de buurt is geweest in de afgelopen maanden of jaren. Een andere mogelijkheid is dat een konijn besmet is met syfilis en dat er geen ziekteverschijnselen ontstaan, maar dat het konijn wel besmettelijk is voor andere konijnen: dit zijn de zogenaamde symptoomloze dragers.

Komt het vaak voor?
Er wordt gedacht dat tot wel 25% van de konijnen besmet is met syfilis. We zien regelmatig bij ons in de dierenkliniek konijnen met een verdenking van syfilis. Bij fokkers komt het nog meer voor. Als een rammelaar besmet is dan kan hij vele voedsters besmetten. Het grootste probleem ontstaat als de rammelaar een drager is, dan zie je immers geen verschijnselen, maar hij is wel besmettelijk voor andere konijnen.

Diagnose
Aan de hand van de symptomen kan een waarschijnlijkheidsdiagnose worden gesteld.

Differentiaal diagnostisch kan er aan een besmetting met myxomatose of mycoplasma worden gedacht. Lees meer over MYXOMATOSE

Als een konijn myxomatose heeft dan zal het heel snel veel zieker worden dan dat dit het geval is bij syfilis. Met syfilis kunnen konijnen wel maanden rondlopen. Langzamerhand wordt de ontsteking steeds heftiger. Bij een besmetting met myxomatose zien we ook niet dat de voorpoten ontstoken raken. Wel zien we dat een konijn steeds erger gezwollen ogen krijgt en dat er snot en benauwdheid ontstaat. Er zijn twee vormen van myxomatose: de klassieke myxomatose waarbij er myxomen (= bulten) op de oren, oogleden of huid van de rug ontstaan en de nieuwe vorm van myxomatose waarbij de oogleden verdikt raken, de neus ontstoken raakt en er snot en benauwdheid ontstaan.

Bij mycoplasma raken de oogleden en de slijmvliezen bij anus en plasbuis ontstoken. Vaak is de ontsteking dan minder heftig.

In het merendeel van de gevallen zal een dierenarts een behandeling inzetten als er een verdenking is van syfilis. Als het goed is verdwijnen de symptomen binnen korte tijd. Als er extra zekerheid van een juiste diagnose wordt gewenst, bijvoorbeeld bij een eigenaar met meerdere konijnen of een fokker die het zeker wil weten dan kan er materiaal worden ingestuurd voor verder onderzoek..

Bloedonderzoek ….
Met een bloedmonster kunnen IgG antilichamen tegen konijnen syfilis worden aangetoond. Antilichamen worden aangemaakt als het immuun apparaat van het konijn de Treponema opmerkt en erop reageert. Dan kun je zeggen dat het konijn geïnfecteerd is geweest met de Treponema cuniculi. Echter een vals negatieve test kan ook voorkomen, aangezien antilichamen pas na 8 tot 12 weken ontstaan. Het kan zijn dat er van gepaarde sera gebruik moet worden gemaakt om zekerheid te krijgen of er een infectie was. Gepaarde Sera: het bloedonderzoek wordt na een paar weken herhaald om te zien of er een stijging van de antilichamen is. Op deze manier kun je aantonen of er een infectie is.

Als er geen Syfilis kan worden aangetoond met bloedonderzoek dan kan het wel aanwezig zijn! Als er geen Myxomatose wordt aangetoond dan is de kans zeer klein dat er Myxomatose aanwezig is.

Een andere mogelijkheid is dat de Treponema cuniculi antigeen direct met een PCR worden aangetoond in bloed en/of afkrabsel van de ontstoken huid. PCR: afkorting van polymerase chain reaction, een methode om DNA in korte tijd vele malen achterelkaar te laten verdubbelen waarna DNA van in dit geval Treponema cuniculi aan te tonen is.
Het hangt ervan af hoe ver een eigenaar wil gaan met diagnostiek, aangezien al deze onderzoeken wel kosten met zich meebrengen.

Als er verdikte oogleden zijn
Voordat we gaan behandelen willen we bloed en eventueel een oogswab afnemen om te onderzoeken of er sprake is van konijnen syfilis, myxomatose of mycoplasma. In het bloed kan het laboratorium onderscheid maken tussen de 3 ziektes door het aantonen van antilichamen en de hoogte ervan.

Behandeling ….
We behandelen het besmette konijn met een antibioticum gedurende minstens 4 weken. Een konijn dat met het juiste antibioticum wordt behandeld geneest en is vrij van de Treponema cuniculi – syfilis. Als antibioticum adviseren we om gedurende minstens 4 weken Penicillines of Tetracyclines te geven

NB: geef Penicillines nooit oraal maar altijd met een injectie anders kan er een dysbacteriose van de darmflora ontstaan.

Als er een verdenking is op Mycoplasma dan geven we een extra antibioticum bij de Penicilline (Duplocilline ®). Mycoplasma geeft ook verdikte oogleden, neus en geslachtsdelen. Vaak zie je dan ook dat een konijn benauwd is en hoorbaar ademhaalt.

Myxomatose behandeling kijk bij myxomatose.

Als de huid ontstoken is, scheren we de haren rondom de ontsteking weg en laten we de ontstoken huid 2x daags insmeren met Terracortril oogzalf ®. In deze zalf zit een antibioticum (Tetracycline) en een ontsteking remmend middel (Corticosteroïd). De huidontsteking wordt hierdoor afgeremd. Ook laten we een zinkzalf (Sudocrem ) op de huidontsteking smeren.

Ook geven we het konijn een pijnstillend en ontstekingsremmend middel een zogenaamde NSAID (Metacam ®). Als er slijmvorming is en het konijn benauwd is, dan geven we een slijmoplossende medicijnen (Broomhexine ®). Als er een stille darm ontstaat (het konijn eet minder goed of niet meer uitzichzelf en er zijn weinig of kleine keutels) dan geven we naast de Metacam ® ook Cisaral ®, Laxatract ® en dwangvoeding. Als dwangvoeding gebruiken we Juvenile ®.

Is de ziekte na de behandeling volledig weg?
In het merendeel van de gevallen is de ziekte na 4 weken behandeling volledig verdwenen, het konijn is genezen.

We zien af en toe echter een relaps: het konijn wordt maanden later weer ziek. Hier zijn een aantal redenen voor te bedenken: Het konijn is met een verkeerd antibioticum, of niet lang genoeg behandeld, of het kan opnieuw besmet zijn door een ander konijn. Een konijn is niet immuun voor een herbesmetting als het genezen is.

Het is super belangrijk om alle konijnen te behandelen als er een verdenking van Syfilis is!

Behandel alle hokgenoten!
We adviseren dan ook om alle hokgenoten te behandelen. Er zijn namelijk konijnen die besmet zijn zonder dat ze symptomen hebben (de dragers) en deze kunnen het konijn dat er gevoelig voor is besmetten en zelfs later nog een keer besmetten !

Nogmaals: Er zijn bijna geen geregistreerde diergeneesmiddelen voor konijnen. De hierboven beschreven diergeneesmiddelen zijn geregistreerd voor het gebruik bij de hond of de kat.

Indien we als behandelend dierenarts denken dat er een diergeneeskundige noodzaak aanwezig is dan mogen we via de cascades behorend bij het Diergeneesmiddelenbesluit en de Diergeneesmiddelenregeling gebruik maken van de hierboven beschreven diergeneesmiddelen bij het konijn.