HCM : Hypertrofische Cardiomyopathie

Hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is de meest voorkomende verkregen hartziekte bij de kat. HCM is een spierziekte (myopathie) van het hart (cardio) die gekenmerkt wordt door een sterke verdikking (hypertrofie) van de spierwand van linker- en rechter hartkamer. HCM heeft een genetische basis, maar komt pas op latere leeftijd tot uiting, daarom spreken we van een verkregen hartziekte. Een kat wordt dus geboren met een genetische aanleg voor HCM maar óf, wanneer en in welke mate de kat HCM ontwikkeld is van vele andere factoren afhankelijk. HCM is een erfelijke ziekte en komt even vaak voor bij katers als bij poezen.

De spierwand van de linkerkamer (het belangrijkste pompgedeelte van het hart) is gemiddeld 4 mm dik. Deze spierwanddikte kan bij katten met HCM wel toenemen tot 8-10 mm! De verdikking van de wand gaat ten koste van de ruimte binnen in het hart. Er is daardoor minder ruimte voor bloed binnen het hart en per hartslag kan er minder bloed worden weggepompt. Bovendien is een dikke hartspierwand erg stug. Het vullen van de kamers vanuit de boezems zal door de stugheid en het verlies aan ruimte steeds moeizamer verlopen. De boezems kunnen het bloed minder goed kwijt en de druk in de boezems zal stijgen. De boezems zullen daardoor oprekken. Op een gegeven moment is de grootte van en de druk binnen de boezems zodanig dat de daarop aangesloten bloedvaten (de longader en de onderste holle ader naar de buik) ook uitrekken. Door dit alles kan er uiteindelijk vocht ophopen in longen, borstkas of buik.

Welke gevolgen kan HCM hebben?

• Hartritmestoornissen:
  Als er sprake is van slechts een geringe verdikking van de hartspier, dan zal dit nauwelijks gevolgen hebben voor de kat in rust. In situaties waarbij veel bloed rondgepompt moet worden (inspanning, stress) komt de kat in de problemen omdat het hart niet aan de vraag van het lichaam kan voldoen. Door een sterk verdikte hartspier en in een uitgerekte wand van de hartspier kan de puls-geleiding van het hart bemoeilijkt worden. Door deze abnormale geleiding van de stroom die het hartritme bepaalt kunnen hartritmestoornissen optreden. Hartritmestoornissen kunnen leiden tot sloomheid of zelfs plotse dood.
• Bloedstolsels:                                                                                                                                                                                                                                                                             Bloed wat langzaam stroomt in een sterk uitgerekte boezem kan klonteren en bloedstolsels vormen. Zo’n stolsel, dat in het hart ontstaat, kan uit het hart worden gepompt en vastlopen in de bloedvaten naar de achterpoten, waardoor acute verlammingsverschijnselen optreden.
• Is er in een later stadium sprake van uittreden van vocht in longen, borstkas of buik, dan valt op dat de kat erg benauwd, sloom en ziek is.

Hoe weet ik of mijn kat HCM heeft?
De eerste verschijnselen van HCM uiten zich meestal in het 2e tot 6e levensjaar, maar eerder of later kan ook.
Katten weten zich in eerste instantie meestal goed aan een minder goed functionerend hart aan te passen door zich rustig te houden, meer te slapen en stress te vermijden. Het is voor een eigenaar bijna onmogelijk om deze fase van HCM te herkennen. Deze fase noemen we asymptomatisch of occult.
De observatie van een hartruis of een hartritmestoornis tijdens een bezoek aan de dierenarts kan een eerste aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van HCM.
In een later stadium valt soms op te merken dat de kat sloom wordt, zich slecht verzorgt, snel en moeizaam ademt, slechte eetlust heeft en vermagert. De kat ondervindt duidelijk nadelige gevolgen van de hartziekte en daarom spreken we van hartfalen.
Acute verlamming van de achterpoten of plotse dood is in enkele gevallen de eerste aanwijzing dat er sprake was van HCM.

De definitieve diagnose wordt gesteld door middel van echocardiografisch onderzoek van het hart, waarbij grootte-, vorm- en functie van het hart worden beoordeeld. Met behulp van een electrocardiogram kunnen hartritmestoornissen in beeld gebracht worden. Röntgenfoto’s van de borstkas dienen om de aanwezigheid van vocht in longen en borstkas vast te stellen. Er bestaat een DNA-test om de aanleg van 1 bepaalde vorm van HCM te testen. Is deze test positief dan wil dat zeggen dat het betreffende dier erfelijk belast is om HCM te krijgen. Of het dier op enig moment de ziekte ontwikkelt, is met de DNA-test niet vast te stellen, dat kan alleen met echocardiografie. Een negatieve test wil zeggen dat het dier de genetische basis voor 1 vorm van HCM niet heeft. Dit wil niet zeggen dat het dier nooit HCM zal krijgen, omdat er meerdere genetische varianten zijn.

Bij mijn kat is HCM vastgesteld, wat nu?
Soms wordt de diagnose HCM als toevalsbevinding gesteld. De kat heeft geen enkel symptoom passend bij een hartprobleem, maar bij een lichamelijk onderzoek wordt een hartruis gehoord en na een cardiologisch onderzoek wordt vastgesteld dat de kat HCM heeft. Als de veranderingen in het hart slechts gering zijn, de hartfunctie nog normaal is en de kat geen last lijkt te hebben van de hartziekte, dan wordt in veel gevallen geen verdere behandeling ingesteld. Het is wel van belang om een hartziekte met zekerheid vast te stellen of uit te sluiten, omdat bepaalde medicijnen of narcosemiddelen een acute verslechtering van de hartziekte kunnen veroorzaken. Omdat de ziekte gedurende het leven meestal meer schade aan de hartspier toebrengt, adviseren we altijd controle-onderzoeken om het verloop van de verslechtering in kaart te brengen zodat we adequaat kunnen behandelen.
Wordt bij uw kat HCM vastgesteld omdat er duidelijke aanwijzingen zijn dat de kat last heeft van een hartziekte (sloomheid, vocht in longen of borstkas, verlamming van de achterpoten), dan is vaak direct een medicamenteuze behandeling noodzakelijk.

Hoe kan ik HCM behandelen?
HCM is niet te genezen. HCM hoeft niet in alle gevallen behandeld te worden. Er zijn geen medicijnen waarvan bewezen is dat ze de progressie van de occulte fase naar hartfalen kunnen vertragen. Dit wil niet zeggen dat we niets kunnen doen. Als daar aanleiding voor is, wordt medicatie voorgeschreven om de vulling van het hart te verbeteren en/of de uitstroomobstructie te verminderen. Is er sprake van vochtophopingen in borstkas, longen of buik, dan worden ook plastabletten voorgeschreven. De behandeling heeft als belangrijkste doel de kwaliteit van leven van een kat met hartziekte te verbeteren, maar is helaas niet gericht op genezing van de onderliggende hartziekte. We kunnen in ieder geval  medicatie toedienen die ervoor zorgen dat er geen stolsels kunnen optreden in de bloedbaan. Het is echter uit onderzoeken nog niet duidelijk gebleken of deze medicatie wel voldoende effect heeft bij de kat.

Prognose van de kat met HCM
Uit het bovenstaande moge duidelijk zijn dat HCM bij de kat een ziekte is met vele uitingsvormen. Er zijn katten met HCM die een ogenschijnlijk normaal leven leiden en probleemloos oud worden. Er zijn ook katten met HCM die op jonge leeftijd al ernstige problemen krijgen. Met onze huidige kennis over HCM bij de kat is het moeilijk voor een individueel dier de levensverwachting te voorspellen